Thiết kế nghiên cứu mô tả cắt ngang, kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng. Nghiên cứu thực hiện tại Bệnh viện Da liễu Trung ương từ tháng 11/2018 – 6/2019. Số liệu định lượng thu thập từ bộ câu hỏi phát vấn, số liệu định tính thu thập từ phỏng vấn sâu lãnh đạo và nhân viên y tế. Nghiên cứu được tiến hành trên tổng số 237 nhân viên y tế, trong đó điều dưỡng, kĩ thuật viên (67,5%), bác sĩ (17,3%), điều dưỡng trưởng (5,1%), trưởng phó khoa (10,1%), chúng tôi có được các kết quả chính như sau:

Kiến thức, thái độ và thực hành báo cáo sự cố y khoa của nhân viên y tế Bệnh viện Da liễu Trung ương năm 2019

Trong tổng số 237 đối tượng nghiên cứu, có 41 người đã báo cáo sự cố y khoa trong 6 tháng gần đây chiếm tỷ lệ 17,3%, trong đó báo cáo giấy có 36 người lựa chọn; báo cáo miệng có 11 người lựa chọn; báo cáo qua điện thoại có 11 người lựa chọn; báo cáo điện tử có 12 người lựa chọn; viết bản tường trình có 9 người lựa chọn. Thời gian hoàn thành một báo cáo sự cố trung bình là 28,2 phút, Trong đó, nhóm bác sỹ đa khoa có thời gian hoàn thành trung bình lâu nhất với thời gian là 68,7 phút. Nhóm hoàn thành nhanh nhất là nhóm điều dưỡng/kỹ thuật viên với thời gian trung bình là 20,79 phút.

Một số yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động báo cáo sự cố y khoa tại Bệnh viện Da liễu Trung ương năm 2019

Yếu tố kiến thức và thái độ của nhân viên y tế

61,6% trả lời đúng khái niệm sự cố y khoa; 81,0% biết mục đích báo cáo sự cố, 70,5% biết được trình tự báo cáo sự cố y khoa. Bên cạnh đó vẫn còn nhiều nhân viên y tế có thái độ lo ngại về công tác báo cáo sự cố y khoa: là 7,2% nhân viên y tế lo lắng bị kỷ luật khi báo cáo sự cố y khoa với 17 người; có 14 người sợ bị đồng nghiệp trách móc khi báo cáo sự cố y khoa chiếm tỷ lệ 5,5%; có 13 người lo ngại bị để ý chiếm tỷ lệ 5,5%; có 12 người lo ngại bị đổ lỗi chiếm tỷ lệ 5,1% và có 5 người cho rằng biểu mẫu còn phức tạp chiếm 2,1%.

Yếu tố quản lý điều hành

Quy trình báo cáo sự cố cần chỉnh sửa để phù hợp với tình hình hiện tại của bệnh viện. Ngoài ra, cần xây dựng chính sách khen thưởng, kỉ luật khuyến khích động viên nhân viên y tế báo cáo sự cố.

Yếu tố môi trường công việc

Lượng bệnh nhân ngoại trú đông quá tải, đồng thời  nhân lực chưa được tuyển dụng đủ theo đề án vị trí việc làm, nhiều nhân viên còn kiêm nhiệm nhiều vị trí nên áp lực công việc ảnh hưởng đến thực hiện báo cáo sự cố y khoa.

Từ đó, chúng tôi khuyến nghị cần xây dựng các cơ chế chính sách động viên để xóa bỏ các rào cản về thái độ lo ngại của nhân viên y tế. . Tăng cường phản hồi trao đổi thông tin từ phòng Kế hoạch tổng hợp. Triển khai các khóa tập huấn định kỳ cho nhân viên y tế. Điều chỉnh lại quy trình báo cáo, làm rõ trách nhiệm của người báo cáo và người tiếp nhận báo cáo.

ĐẶT VẤN ĐỀ

 

Sự cố y khoa (SCYK) là nguy cơ, rủi ro hoặc sai sót không mong muốn xảy ra trong quá trình chẩn đoán, chăm sóc và điều trị do tác động các yếu tố khách quan, chủ quan, không do diễn biến bệnh lý hoặc cơ địa người bệnh gây ra, làm ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh theo các mức tổn thương từ nhẹ đến nặng [1]. Báo cáo sự cố y khoa là trách nhiệm của toàn bộ nhân viên y tế làm việc trong cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Quy trình báo cáo sự cố y khoa bao gồm: Nhận diện SCYK, báo cáo và ghi nhận SCYK, phân loại sự cố, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và nguyên nhân gốc và cuối cùng là đưa ra khuyến cáo phòng ngừa sự cố [1].

Hiện nay, sự cố y khoa là một vấn đề rất được quan tâm, không chỉ ở những nước phát triển mà cả ở những nước đang phát triển như Việt Nam. Theo một nghiên cứu được khảo sát trên 780 bệnh án cho thấy 13,5% người bệnh nhập viện gặp sự cố y khoa, trong đó có 49% sự cố có thể phòng ngừa được[13]. Theo thống kê của Tổ chức y tế thế giới ước tính hàng năm có tới 0,4% đến 0,8% trường hợp tử vong do sự cố y khoa [10]. Úc là một trong những nước có hệ thống y tế phát triển, tuy nhiên hàng năm có tới 470000 người bệnh gặp sự cố y khoa làm tăng 8% ngày điều trị, 18000 người tử vong, 17000 người tàn tật vĩnh viễn và 280000 người bệnh mất khả năng tạm thời [22] [23] [28]. Với các nước đang phát triển, tỷ lệ này sẽ còn cao hơn do những thiếu hụt về nhân lực có chất lượng, trang thiết bị thiếu thốn, trình độ quản lý còn hạn chế.

Ở nước ta, sự cố y khoa gây hậu quả nghiêm trọng được ghi nhận như sự cố y khoa xảy ra tại đơn nguyên thận nhân tạo, Khoa điều trị tích cực tại Bệnh viên Đa khoa tỉnh Hòa Bình ngày 29/5/2017 đã làm 09 người tử vong và 10 người bệnh phải đi cấp cứu tại bệnh viện Bạch Mai. Hay sự cố tại bệnh viện Sản nhi Bắc Ninh ngày 20/11/2017 làm 04 trẻ tử vong. Những sự cố này không chỉ làm ảnh hưởng tới sức khỏe và tính mạng của người bệnh mà còn khiến cho nhiều nhân viên y tế rơi vào vòng lao lý, bệnh viện phải đối diện với những khiếu kiện và làm mất uy tín, thương hiệu bệnh viện.

Sự cố y khoa là điều khó tránh khỏi đối với hệ thống y tế ở bất kỳ quốc gia nào, kể cả những quốc gia có nền y học tiên tiến. Các thống kê trên thế giới cho thấy các sự cố y khoa thường gây hậu quả đối với bệnh nhân, nhẹ có thể gây kéo dài thời gian nằm viện, ảnh hưởng đến chức năng một số cơ quan, nặng có thể gây mất chức năng vĩnh viễn hoặc dẫn đến tử vong. Một sự cố y khoa sẽ hữu ích nếu như được báo cáo, phân tích tìm ra nguyên nhân gốc rễ, từ đó rút ra kinh nghiệm để không lặp lại lần sau.

Bệnh viện Da liễu Trung ương (BVDLTW) là bệnh viện hạng I trực thuộc Bộ Y tế; là đơn vị đầu ngành trong cả nước về khám chữa bệnh da liễu, bệnh phong, bệnh lây truyền qua đường tình dục, điều trị laser, phẫu thuật và chăm sóc da thẩm mỹ. Hiện nay, bệnh viện đang áp dụng quy trình báo cáo sự cố y khoa của Bộ y tế tại bệnh viện.Trung bình mỗi ngày bệnh viện tiếp nhận khoảng 1.400 lượt người bệnh đến khám, khoảng 3.500 lượt xét nghiệm huyết học và vi sinh. Tuy nhiên, trong những năm gần đây với số lượng người bệnh thăm khám và các xét nghiệm ngày càng tăng cao nhưng số sự cố y khoa được báo cáo về phòng Kế hoạch tổng hợp lại không có nhiều sự biến đổi, cụ thể số sự cố y khoa được báo cáo là 13 sự cố trong năm 2016 và 13 sự cố trong năm 2017 [2]. Tuy nhiên số liệu này còn quá ít so với thực tế. Kiến thức, thái độ, thực hành của nhân viên y tế có tác động như thế nào đến việc báo cáo sự cố y khoa? Những yếu tố nào đã làm ảnh hưởng đến báo cáo sự cố y khoa của nhân viên y tế tại bệnh viện? Để trả lời câu hỏi này và góp phần xây dựng một môi trường an toàn cho công tác khám chữa bệnh tại bệnh viện, chủ động phòng ngừa những sự cố, sai sót lặp lại; xác định tầm quan trọng của hệ thống báo cáo sự số tự nguyện tại bệnh viện, tôi tiến hành nghiên cứu: “Khảo sát kiến thức, thái độ, thực hành báo cáo sự cố y khoa của nhân viên y tế và một số yếu tố ảnh hưởng tại Bệnh viện Da liễu Trung ương năm 2019”

                                                                                                                                                                                                     

 

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

1. Mô tả kiến thức, thái độ, thực hành báo cáo sự cố y khoa của nhân viên y tế tại Bệnh viện Da liễu Trung ương năm 2019.

2. Phân tích một số yếu tố ảnh hưởng đến thực hành báo cáo sự cố y khoa của nhân viên y tế tại Bệnh viện Da liễu Trung ương năm 2019.