MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN........................................................................................................... ii
MỤC LỤC................................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..........................................................................v
DANH SÁCH CÁC BẢNG, HÌNH........................................................................ vi
TÓM TẮT LUẬN VĂN.................................................................. vii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆ
TRONG BỐI CẢNH CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0.................................10
1.1. Thị trường tiền tệ................................................................................................10
1.1.1. Khái niệm về thị trường tiền tệ...............................................................10
1.1.2. Chức năng của thị trường tiền tệ ............................................................10
1.1.3. Đặc điểm của thị trường tiền tệ ..............................................................11
1.1.4. Các công cụ của thị trường tiền tệ..........................................................11
1.1.5. Các chủ thể tham gia thị trường tiền tệ ..................................................13
1.1.6. Phân loại thị trường tiền tệ .....................................................................15
1.2. Phát triển thị trường tiền tệ trong điều kiện cách mạng công nghiệp 4.0 ..........17
1.2.1. Cách mạng công nghiệp 4.0 ...................................................................17
1.2.2. Khái niệm phát triển thị trường tiền tệ trong điều kiện cách mạng công
nghiệp 4.0 .........................................................................................................17
1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của thị trường tiền tệ trong điều kiện
cách mạng công nghiệp 4.0 ..............................................................................22
1.2.4. Ảnh hưởng của CMCN4.0 đến sự phát triển của thị trường tiền tệ .......25
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN TTTT VIỆT NAM TRONG BỐI
CẢNH CMCN 4.0....................................................................................................29
2.1. Thực trạng TTTT ở Việt Nam............................................................................29
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của TTTT ở Việt Nam.....................29
2.1.2. Thực trạng hoạt động của các loại hình thị trường tiền tệ ở Việt Nam..30

iv

2.2. Thực trạng phát triển thị trường tiền tệ trong điều kiện CMCN 4.0..................42
2.2.1. Thực trạng phát triển thị trường tiền tệ trong điều kiện CMCN 4.0 qua
các chỉ tiêu định tính ........................................................................................42
2.2.2. Thực trạng phát triển thị trường tiền tệ trong điều kiện CMCN 4.0 qua
các chỉ tiêu định lượng .....................................................................................51
2.3. Đánh giá sự phát triển của thị trường tiền tệ Việt Nam trong điều kiện cách mạng
công nghiệp 4.0 .........................................................................................................56
2.3.1. Những kết quả đạt được .........................................................................56
2.3.2. Những hạn chế........................................................................................57
2.3.3. Nguyên nhân hạn chế .............................................................................58
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TTTT VIỆT NAM TRONG
THỜI KỲ CMCN 4.0..............................................................................................61
3.1. Định hướng phát triển hoạt động thị trường tiền tệ trong bối cảnh cách mạng
công nghiệp 4.0 .........................................................................................................61
3.1.1. Bối cảnh thế giới và trong nước .............................................................61
3.1.2. Cơ hội và thách thức đối với việc phát triển TTTT Việt Nam trong bối
cảnh CMCN4.0.................................................................................................63
3.1.3. Định hướng phát triển TTTT Việt Nam đến năm 2030 .........................66
3.2. Giải pháp phát triển TTTT trong bối cảnh CMCN 4.0 ......................................68
3.2.1. Các giải pháp vĩ mô (đối với NHNN) ....................................................68
3.2.2. Các giải pháp vi mô (đối với các NHTM và các chủ thể khác) .............79
KẾT LUẬN..............................................................................................................85
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tổng quan nghiên cứu
2.1. Tổng quan nghiên cứu nước ngoài
IMF (2004) nghiên cứu về các giai đoạn phát triển của TTTT gắn với quá trình
hoạch định CSTT của NHTW. IMF khẳng định để CSTT được thực thi một cách hiệu
quả thị cần phải đẩy mạnh sự phát triển của TTTT. Theo IMF (2004) thì việc sử dụng
các công cụ của TTTT để triển khai và thực thi các CSTT cần được trải qua 4 giai
đoạn cụ thể như “Giai đoạn 0 đề cập đến các quốc gia ở thời kỳ hậu xung đột. Tại
giai đoạn này, không có lĩnh vực CSTT mà chỉ có hoạt động quản lý tiền tệ. Giai đoạn
1 liên quan đến việc phát triển vai trò của các ngân hàng trong hệ thống trung gian tài
chính. Giai đoạn 2 – hỗ trợ sự phát triển của các hoạt động liên ngân hàng. Giai đoạn

3

3 – phát triển thị trường tài chính và các công cụ tài chính để TTTT có thể gắn kết tốt
với với khu vực khác của thị trường tài chính, gồm thị trường thứ cấp chứng khoán
chính phủ và thị trường ngoại hối. Ở cuối giai đoạn 3, CSTT có thể hoàn toàn hoạt
động trên cơ sở các hoạt động/cộng cụ TTTT”.
Jobst & Ugolini (2014) với đề tài nghiên cứu “The coevolution of money
markets and monetary policy, 1815-2008” được đăng tải trên Central banks at a
crossroads: what can we learn from history, 145-194. Bài viết được thực hiện nhằm
nghiên cứu mối quan hệ giữa TTTT và việc điều hành CSTT của NHTW. Nghiên cứu
được thực hiện trong giai đoạn 1815 – 2008 (Gần 200 năm). Nghiên cứu định lượng
được sử dụng trong bài này. Kết quả nghiên cứu cho thấy, mức độ can thiệp của các
NHTM trên TTTT của các quốc gia là rất khác nhau nguyên nhân là do sự khác biệt
về công cụ can thiệp được sử dụng và các mục tiêu về CSTT. Bên cạnh đó, nghiên
cứu đã chỉ rằng “Các đặc điểm của TTTT (như thanh khoản, rủi ro tín dụng, tham gia
thị trường, chất lượng của các kênh truyền dẫn) đóng một vai trò quan trọng trong
việc lựa chọn các công cụ, kỹ thuật và khoảng cách can thiệp can thiệp của NHTW.
Mặt khác, cách mà CSTT được thiết kế cũng đóng vai trò quyết định tầm quan trọng
và vai trò của TTTT tại mỗi quốc gia” (Jobst & Ugolini, 2014).
Bech và Monnet (2016) với đề tài nghiên cứu “A search-based model of the
interbank money market and monetary policy implementation” được đăng tải trên
Journal of Economic Theory, 164, 32-67. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra tác động tích
cực của hiệu quả hoạt động của TTTT đến các NHTM trên thị trường phi tập trung.
Tuy nhiên nghiên cứu lại cho thấy, hiệu quả hoạt động của TTTT khiến cho NHTW
giảm sử dụng các công cụ cho vay từ đó ảnh hưởng đến việc điều hành CSTT. Đồng
thời tác giả cũng đã chỉ ra mối quan hệ giữa dự trữ vượt quá và lãi suất qua đêm trong
giai đoạn NHTW Châu Âu sử dụng các CSTT phi truyền thống.
Fiorella và cộng sự (2017) với đề tài nghiên cứu “The Macroeconomic Impact
of Money Market Disruptions”. Nghiên cứu được thực hiện nhằm kiểm định mối quan
hệ giữa thị trường kinh tế vĩ mô và sự sụp đổ của thị trường tiền tệ. Kết quả nghiên
cứu của tác giả chỉ ra: “Một là khả năng các ngân hàng giảm sự tiếp cận thị trường
không bảo đảm kể từ khi bắt đầu cuộc khủng hoảng tài chính và chuyển sang tài trợ

4

thị trường bảo đảm; hai là hoạt động suy yếu của thị trường được bảo đảm trong cuộc
khủng hoảng có chủ quyền; ba là nỗi sợ tiền gửi tăng lên ở một số nước ngoại vi; và
bốn là sự phụ thuộc cao hơn của các ngân hàng vào tài trợ của ngân hàng trung ương.
Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy sự gián đoạn trong thị trường liên ngân hàng, quan sát
trong bối cảnh tình hình tài chính và khủng hoảng nợ gây nên tác động lớn đến hoạt
động thực tế của nền kinh tế. Nghiên cứu khẳng định vai trò của ngân hàng trung
ương là vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ nền kinh tế khỏi tác động bất lợi xảy ra
trên thị trường”.
2.2. Tổng quan nghiên cứu trong nước
Vấn đề nghiên cứu về phát triển thị trường tiền tệ Việt Nam và cách mạng
công nghiệp 4.0 đã có một số công trình nghiên cứu thực hiện. Trong đó, phải kể đến
một vài công trình nghiên cứu tiêu biểu như sau:
Võ Thị Thùy Trang (2010), “Phát triền thị trường tiền tệ Việt Nam” của trường
Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát
triển thị trường tiền tệ sau khi gia nhập WTO. Đồng thời, luận văn phân tích thực
trạng phát triển thị trường tiền tệ Việt Nam trong giai đoạn 2001 - 2009, đánh giá
những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân hạn chế. Trên cơ sở đó, đề xuất các
giải pháp phát triển thị trường tiền tệ ở Việt Nam đến năm 2020.
Dương Thị Thanh Huyền (2017) với đề tài luận văn thạc sĩ “Hoàn thiện thị
trường tiền tệ của Ngân hàng nhà nước Việt Nam” của trường Đại học Quốc gia Hà
Nội. Luận văn đã hệ thống hóa thị trường tiền tệ và cơ chế kiểm soát của ngân hàng
Trung ương đối với thị trường tiền tệ. Trên cơ sở khung lý thuyết, tác giả đã đi phân
tích thực trạng thị trường tiền tệ ở Việt Nam trong giai đoạn 2012 – 2016. Đánh giá
những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân hạn chế. Từ đó, tác giả đã đè xuất
một số kiến nghị đối với Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ, ngành khác.
Lê Thị Thùy Vân (2017) với bài viết “Phát triển thị trường tiền tệ - ngân hàng
trong hội nhập kinh tế quốc tế và giải pháp đến năm 2020” đăng trên Tạp chí Ngân
hàng số 1+2 tháng 1/2017. Bài viết phân tích thực trạng phát triển thị trường tiền tệ -
ngân hàng trong hội nhập kinh tế quốc tế. Phân tích những kết quả đạt được và một

5

số thách thức. Trên cơ sở đề xuất một số giải pháp phát triển thị trường tiền tệ - ngân
hàng đến năm 2020.
Đào Hồng Châu (2018) với đề tài luận văn thạc sĩ “Cách mạng công nghiệp
4.0 với ngành ngân hàng” của trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Tác giả
đã nêu lên được đặc trưng về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 như khái niệm, đặc
điểm, xu hướng, các thành phần tạo nên nền tảng cuộc cách mạng này, xu hướng của
ngân hàng trong thời đại 4.0, đồng thời nêu lên kinh nghiệm của các nước và bài học
cho các ngân hàng Việt Nam. Bên cạnh đó, luận văn sử dụng phương pháp phân tích,
tổng hợp số liệu có liên quan để phân tích cơ hội và thách thức các ngân hàng trong
việc thực hiện cuộc cách mạng này, thông qua xu hướng thế giới, nhu cầu của khách
hàng, năng lực cạnh tranh, và hiện trạng của các ngân hàng. Từ đó, luận văn đưa ra
một số giải pháp và ý kiến đề xuất phù hợp nhằm phát huy cơ hội, và giải quyết các
thách thức đặt ra cho ngành ngân hàng để có thể đón đầu xu hướng phát triển chung
của thế giới.
Nguyễn Thị Thùy Dương và cộng sự (2019) với bài viết “Ổn định tài chính
quốc gia trong bối cảnh cách mạng công nghệ 4.0 thông qua sự hợp tác ngân hàng
– FINTECH” được đăng trên Tạp chí ngân hàng số tháng 9/2019. Bài viết đã nêu ra
sự cần thiết của việc thúc đẩy quá trình hợp tác Ngân hàng và Fintech tại Việt Nam.
Bài viết đã đi sâu vào phân tích vấn đề ổn định tài chính tại Việt Nam. Bài viết khẳng
định “Fintech có thể khiến gia tăng bất ổn, ví dụ bất ổn về giá, khi các nhà đầu tư có
thể ngay lập tức phản ứng với các thông tin kinh tế. Cuối cùng, khi mọi thông tin,
mọi thực thể đều được kết nối với nhau bởi một số ít hệ thống tư nhân thì rủi ro đạo
đức là rất lớn. Ngoài ra, cạnh tranh được xem là một nhân tố tiềm năng góp phần tạo
nên sự bất ổn tài chính, mặc dù là một yếu tố giữ cho hệ thống ổn định thông qua việc
giảm thiểu sự thay đổi và méo mó về giá cả của các loại tài sản, (Crockett, 1997;
Foot, 2003). Cạnh tranh quá mức cũng dẫn đến các hành vi tiêu cực, đe dọa sự ổn
định tài chính". Trên cơ sở đó, bài viết đã đưa ra một số khuyến nghị về quá trình hợp
tác Ngân hàng - Fintech nhằm ổn định tài chính quốc gia.
Đỗ Thị Bích Hồng (2019) với đề tài luận án tiến sĩ “Phát triển thị trường tiền
tệ Việt Nam”. Luận án hệ thống hóa cơ sở lý luận cũng như thực tiễn phát triển TTTT

6

ở các quốc gia phát triển và đang phát triển; tập trung phân tích các tiêu chí đánh giá
sự phát triển của TTTT, các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của TTTT và các
điều kiện đảm bảo cho phát triển TTTT; phân tích vai trò của NHTW trong phát triển
TTTT và ảnh hưởng của sự phát triển TTTT trong hoạt động điều hành CSTT của
NHTW; phân tích mối quan hệ giữa phát triển TTTT với các thị trường bộ phận của
thị trường tài chính. Trên cơ sở lý thuyết đã được hệ thống hóa, Luận án nghiên cứu
kinh nghiệm quốc tế trong việc phát triển TTTT; đồng thời, đi sâu phân tích thực
trạng phát triển TTTT Việt Nam trên nhiều khía cạnh (chức năng, phân loại và cấu
trúc của TTTT; các thành viên tham gia và các công cụ, hàng hóa giao dịch trên
TTTT; vai trò, tác động qua lại của NHNN trong quản lý, giám sát và điều tiết TTTT
và ảnh hưởng của phát triển TTTT đối vớihiệu quả điều hành CSTT của NHNN; phân
tích mối quan hệ giữa phát triển TTTT Việt Nam với các thị trường khác của hệ thống
tài chính); chỉ ra những thành công và hạn chế trong phát triển TTTT Việt Nam trong
giai đoạn 2006-2018. Luận án đưa ra những giải pháp và gợi ý chính sách phát triển
TTTT tầm nhìn đến năm 2030 đáp ứng yêu cầu phát triển của hệ thống tài chính-ngân
hàng Việt Nam trong bối cảnh cơ cấu lại và hội nhập kinh tế quốc tế.
Ngô Thị Bích Ngọc (2020) với đề tài luận văn thạc sĩ “Ảnh hưởng của những
cú sốc kinh tế - chính trị đến thị trường tiền tệ - Kinh nghiệm ứng phó của các quốc
gia trên thế giới và bài học cho Việt Nam” của trường Đại học Ngoại thương. Luận
văn đã hệ thống hóa được một số lý luận cơ bản về các cú sốc Kinh tế - Chính trị, Thị
trường tiền tệ; đưa ra khái niệm, đặc điểm và phân loại một số yếu tố hình thành cú
sốc, ... Phân biệt được ảnh hưởng của một số cú sốc Kinh tế - Chính trị như cuộc
chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, sự kiện Brexit: Anh rời khỏi EU, hay khủng
hoảng nhất là sự tác động của đại Đại dịch Covid- 19 và sự giảm sâu của giá dầu Thế
giới cuối năm 2019 -2020; để từ đó rút ra được 10 bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.
2.3. Điểm mới của luận văn
Tổng quan các công trình nghiên cứu cho thấy, các công trình nghiên cứu đã
hệ thống hóa được cơ sở lý thuyết về thị trường tiền tệ và phát triển thị trường tiền tệ.
Tuy nhiên, giai đoạn nghiên cứu khác nhau cùng với bối cảnh không gian và thời gian
khác nhau cho ra những kết quả nghiên cứu không giống nhau.

7

Bên cạnh đó, các công trình nghiên cứu chưa thực hiện nghiên cứu được sự
phát triển tiền tệ trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Với sự phát triển của
cách mạng công nghiệp 4.0 đã ảnh hưởng rất lớn đến điều hành hoạt động thị trường
tiền tệ, các công cụ của thị trường tiền tệ. Từ đó cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát
triển của tiền tệ.
Do đó, việc nghiên cứu phát triển thị trường tiền tệ trong bối cảnh cách mạng
công nghiệp 4.0 là rất cần thiết đảm bảo được tính thực tiễn và đảm bảo được tính
mới của đề tài.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là: Trên cơ sở phân tích thực trạng phát triển
thị trường tiền tệ Việt Nam trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, đề xuất các
giải pháp phát triển thị trường tiền tệ trong bối cảnh công nghệ 4.0 trong thời gian
tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển thị trường tiền tệ trong bối cảnh cách
mạng công nghiệp 4.0.
- Phân tích thực trạng phát triển thị trường tiền tệ Việt Nam trong bối cảnh
cách mạng công nghiệp 4.0.
- Đề xuất các giải pháp phát triển TTTT Việt Nam trong thời kỳ CMCN 4.0
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là phát triển TTTT Việt Nam trong bối cảnh
CMCN 4.0.

8

4.2 Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nội dung: Nghiên cứu tập trung phân tích phát triển TTTT trong bối
cảnh CMCN 4.0. Phân tích được những tác động của CMCN 4.0 đến sự phát triển
của TTTT tại Việt Nam.
- Phạm vi không gian: Nghiên cứu được thực hiện tại Việt Nam.
- Phạm vi thời gian: Nghiên cứu được thực hiện cho giai đoạn 2016 – 2020.
5. Phương pháp nghiên cứu đề tài
5.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
* Dữ liệu thứ cấp
Dữ liệu được thu thập từ các nguồn sau:
Khai thác, tổng hợp thông tin từ các tài liệu, công trình nghiên cứu trong và
ngoài nước liên quan đến TTTT, thị trường tài chính và phát triển TTTT.
Các báo cáo của NHNN, báo cáo tài chính của các ngân hàng thương mại
(NHTM), Ủy Ban chứng khoán Nhà nước, Tổng cục Thống kê, Bộ Tài chính và một
số tổ chức quốc tế như IMF, WB, ADB
Mục đích của việc thu thập dữ liệu nhằm phân tích thực trạng của TTTT trong
bối cảnh CMCN 4.0. Đánh giá được những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân
hạn chế của TTTT trong giai đoạn 2016 – 2020.
* Dữ liệu sơ cấp
Dữ liệu sơ được thu thập thông qua phỏng vấn các chuyên gia. Các chuyên gia
tham gia phỏng vấn bao gồm: 1 giảng viên về Tài chính tiền tệ có thời gian công tác
là 10 năm; 4 cán bộ Ngân hàng nhà nước có thời gian làm việc từ 5 năm trở lên. Mục
đích của phỏng vấn để thu thập các ý kiến đánh giá của các chuyên gia về thị trường
tiền tệ trong giai đoạn 2016 – 2020, những cơ hội và thách thức trong phát triển thị
trường tiền tệ trong bối cảnh CMCN 4.0 trong quá trình phát triển của thị trường tiền
tệ Việt Nam.

9

5.2. Phương pháp phân tích
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, các phương pháp phân tích được sử dụng
bao gồm: Mô tả, so sánh, phân tích, tổng hợp.
6. Kết cấu của luận văn
Luận văn có kết cấu bao gồm 3 chương (không tính đến lời mở đầu, kết luận,
danh mục tài liệu tham khảo):
Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển thị trường tiền tệ trong bối cảnh cách
mạng công nghiệp 4.0
Chương 2: Thực trạng phát triển TTTT Việt Nam trong bối cảnh CMCN 4.0
Chương 3: Một số giải pháp phát triển