LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Người thực hiện luận văn Hoàng Anh Tuấn Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình cao học và có được luận văn này, ngoài sự nổ lực cố gắng của bản thân, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các thầy cô giáo ở Trường Đại học Kinh tế Huế và các thầy cô giáo khác đã từng giảng dạy, đã nhiệt tình giúp đỡ cho tôi. Tôi xin chân thành cảm ơn, Phòng Đào tạo Sau đại học - Đại học Kinh tế Huế đã giúp đỡ tôi nhiều mặt trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu khoa học tại trường. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Trần Văn Hòa là người trực tiếp hướng dẫn đã chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và cán bộ Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Đồng Hới đã nhiệt tình giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn đến tất cả người thân, bạn bè đã luôn động viên tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! TÁC GIẢ Hoàng Anh Tuấn Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế iii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN Họ và tên học viên: HOÀNG ANH TUẤN Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 8340410 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Trần Văn Hòa Tên đề tài: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XÂY DỰNGCƠ BẢN TỪ NGUỒN NGÂN SÁCH TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNGTHÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH 1. Tính cấp thiết của đề tài Vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước có vai trò quan trọng cho sự phát triển kinh tế -xã hội của quốc gia cũng như của từng địa phương. Nguồn vốn này không những góp phần quan trọng tạo lập cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế, mà còn có định hướng đầu tư, góp phần quan trọng vào việc thực hiện những vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường... Do có vai trò quan trọng như vậy nên từ lâu, quản lý VĐTTNS được đặc biệt chú trọng, nhiều nội dung quản lý nguồn vốn này được hình thành; từ việc ban hành pháp luật, xây dựng và thực hiện cơ chế, chính sách quản lý đến việc xây dựng quy trình, thủ tục cấp phát và quản lý vốn. Bên cạnh đó việc quản lý VĐTTNS là một hoạt động quản lý kinh tế đặc thù, phức tạp và luôn luôn biến động, nhất là trong điều kiện môi trường pháp lý, các cơ chế chính sách quản lý kinh tế còn chưa hoàn chỉnh, thiếu đồng bộ và luôn thay đổi như ở nước ta hiện nay. Đối với thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình trong những năm qua VĐTTNS đã có những đóng góp quan trọng đến sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, góp phần tăng cường tiềm lực kinh tế, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh nhưng kết quả đạt được, việc quản lý nguồn VĐTTNS vẫn còn tồn tại một số vấn đề hạn chế như: Suất đầu tư các công trình còn cao, phân bổ nguồn vốn chưa hợp lý, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn hàng năm đạt thấp (chỉ giải ngân được khoảng 70-75% tổng nguồn vốn hàng năm, còn lại 30-35% phải chuyển nguồn sang năm sau hoặc chuyển vào kết dư ngân sách) trong khi nhiều công trình khác cần vốn để đầu tư thì không có vốn; tỷ lệ tiết kiệm qua công tác đấu thầu rất thấp, gần như không có (khoảng 0,2-0,4% giá gói thầu); chất lượng công trình đầu tư chưa cao, nhiều công trình không phát huy được hiệu quả dẫn đến lãng phí có tác động lớn đến việc làm giảm hiệu quả vốn đầu tư trong nền kinh tế của thành phố. Hơn thế nữa, chưa có một nghiên cứu chính thức nào nghiên cứu toàn diện về vấn đề quản lý VĐTTNS tại Ban QLDA đầu tư xây dựng thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Với những vấn đề nêu trên, tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách tại Ban QLDA đầu tư xây dựng thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình”. nhằm đưa ra các giải pháp phù hợp giải quyết những tồn tại hạn chế về quản lý vốn đầu tư trên địa bàn Thành phố đồng thời đề xuất những kiến nghị phù hợp với thực tiễn và định hướng đến năm 2030. 2. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng Sử dụng phương pháp điều tra, thu thập số liệu; phương pháp so sánh, tổng hợp và xử lý dữ liệu trên phần mềm Excel; các phương pháp phân tích so sánh nhằm tìm ra ưu điểm, nhược điểm để tìm ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn. 3. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận Về mặt lý thuyết: Luận văn đã hệ thống hóa được cơ sở lý thuyết về công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản. Dựa trên kinh nghiệm thực tiễn về công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại một số địa phương, đơn vị, luận văn đã đúc kết những kinh nghiệm phù hợp với công tác quản lý vốn phù hợp với đơn vị mình. Qua quá trình phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, luận văn đã tìm ra được những nguyên nhân hạn chế của công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản. Từ đó đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng từ ngân sách nhà nước tại Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT VIẾT TẮT NGHĨA 1 BQLDA Ban quản lý dự án 2 CNH-HĐH Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá 3 ĐTPT Đầu tư phát triển 4 ĐTXDCB Đầu tư xây dựng cơ bản 5 FDI Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài 6 HĐND Hội đồng nhân dân 7 KCN Khu công nghiệp 8 KT-XH Kinh tế - xã hội 9 NSNN Ngân sách Nhà nước 10 NSTW Ngân sách trung ương 11 ODA Nguồn vốn hỗ trợ chính thức 12 TMĐT Tổng mức đầu tư 13 TSCĐ Tài sản cố định 14 TW Trung ương 15 TPCP Trái phiếu chính phủ 16 UBND Uỷ ban nhân dân 17 XDCB Xây dựng cơ bản Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế v MỤC LỤC Lời cam đoan ................................................................................................................... i Lời cảm ơn...................................................................................................................... ii Tóm lược luận văn......................................................................................................... iii Danh mục các chữ viết tắt ............................................................................................. iv Mục lục ........................................................................................................................... v Danh mục biểu đồ.......................................................................................................... ix PHẦN 1: MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài.............................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 2 4. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................ 3 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.................................................................... 4 6. Kết cấu luận văn ......................................................................................................... 4 PHẦN 2: NỘI DUNG ................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯXDCB TỪ NGUỒN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ...................................................... 5 1.1. Đầu tư xây dựng cơ bản và quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước ................................................................................................................. 5 1.1.1. Ngân sách nhà nước.............................................................................................. 5 1.1.2. Đầu tư xây dựng cơ bản...................................................................................... 10 1.1.3. Vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN................................................................... 13 1.1.4. Quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN...................................................... 14 1.2. Nội dung công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng từ NSNN .................................. 21 1.2.1. Công tác lập kế hoạch vốn đầu tư XDCB từ nguồn NSNN............................... 21 1.2.2. Công tác lập và quản lý dự toán xây dựng công trình........................................ 23 1.2.3. Công tác lựa chọn nhà thầu ................................................................................ 25 1.2.4. Công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản.............................. 26 1.2.5. Về công tác quyết toán dự án hoàn thành........................................................... 28 1.2.6. Thanh tra, kiểm tra quá trình sử dụng vốn đầu tư XDCB.................................. 28 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước .................................................................................... 30 Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế vi 1.3.1 Nhóm nhân tố chủ quan....................................................................................... 30 1.3.2. Các nhân tố khách quan...................................................................................... 32 1.4. Kinh nghiệm về quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản bằng nguồn vốn ngân sách tại một số địa phương trong nước................................................................................. 34 1.4.1. Kinh nghiệm của tỉnh Phú Thọ........................................................................... 34 1.4.2. Kinh nghiệm của thành phố Đà Nẵng ................................................................ 36 1.4.3. Kinh nghiệm thành phố Hà Tĩnh ........................................................................ 37 1.4.4. Bài học kinh nghiệm cho thành phố Đồng Hới.................................................. 41 Tiểu kết chương 1......................................................................................................... 43 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ VỐN ĐẦU TƯ XDCB TỪNGUỒN NGÂN SÁCH TẠI BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN XÂY DỰNG TP. ĐỒNGHỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH....................................................................................... 44 2.1. Đặc điểm chủ yếu của thành phố Đồng Hới và hoạt động vốn đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn thời gian qua ...................................................................................... 44 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình....... 44 2.2. Thực trạng đầu tư XDCB bằng các nguồn vốn trên địa bàn thành phố Đồng Hới giai đoạn 2012 - 2016 ................................................................................................... 50 2.3. Tổng quan về Ban quản lý dự án ĐT&XD thành phố Đồng Hới.......................... 54 2.4. Thực trạng công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách thành phố Đồng Hới ..................................................................................................... 58 2.4.1. Công tác lập kế hoạch đầu tư ............................................................................. 58 2.4.2. Công tác lập và quản lý dự toán công trình........................................................ 61 2.4.3. Công tác đấu thầu và lựa chọn nhà thầu............................................................. 65 2.4.4. Công tác kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB ............................................. 68 2.4.5. Công tác thẩm tra, phê duyệt quyết toán vốn đầu tư.......................................... 71 2.4.6. Công tác thanh tra, giám sát việc sử dụng vốn đầu tư XDCB............................ 74 2.5. Đánh giá chung về công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách thành phố Đồng Hới ............................................................................................. 76 2.5.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................... 76 2.5.2. Những hạn chế.................................................................................................... 77 2.5.3. Nguyên nhân hạn chế ......................................................................................... 79 Tiểu kết chương 2......................................................................................................... 84 Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế vii CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ VỐN ĐẦUTƯ XDCB TỪ NGUỒN VỐN NGÂN SÁCH THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI........... 85 3.1. Cơ sở tiền đề cho việc đề xuất giải pháp............................................................... 85 3.1.1. Các dự báo .......................................................................................................... 85 3.1.2. Cơ sở pháp lý...................................................................................................... 86 3.1.2. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội Thành phố Đồng Hới đến năm 2020 tầm nhìn 2025 được phê duyệt tại Quyết định số 396/QĐ-UBND ngày 22/02/2013 của UBND tỉnh Quảng Bình [21] ....................................................................................... 87 3.1.3. Quan điểm hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư XDCB bằng nguồn vốn ngân sách trên địa bàn thành phố Đồng Hới ......................................................................... 88 3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản bằng vốn ngân sách trên địa bàn thành phố Đồng Hới ......................................................................... 90 3.2.1. Hoàn thiện công tác lập dự án, lập kế hoạch vốn đầu tư.................................... 90 3.2.2. Nâng cao chất lượng lập, thẩm định và phê duyệt dự án đầu tư ........................ 91 3.2.3. Tăng cường công tác quản lý lựa chọn nhà thầu................................................ 92 3.2.4. Nâng cao chất lượng kiểm soát thanh toán vốn đầu tư XDCB .......................... 93 3.2.5. Đẩy nhanh công tác quyết toán VĐT ................................................................. 94 3.2.6. Tăng cường công tác thanh tra, giám sát............................................................ 95 3.2.7. Một số giải pháp khác......................................................................................... 96 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................... 99 1. KẾT LUẬN .............................................................................................................. 99 2. KIẾN NGHỊ.............................................................................................................. 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 104 QUYẾT ĐỊNH VỀ VIỆC THÀNH LẬP HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VẮN THẠC SĨ KINH TẾ NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 1 NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 2 BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế viii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Quy định mức vốn đối với các loại dự án đầu tư xây dựng ................... 16 Bảng 1.2: Trình tự tổ chức đấu thầu........................................................................ 26 Bảng 2.2. Cân đối ngân sách Thu- chi Thành phố Đồng Hới................................. 47 Bảng 2.3. Dân số, lao động, việc làm tại Thành phố Đồng Hới giai đoạn 2012- 2016 .............................................................................. 49 Bảng 2.4. Nguồn vốn đầu tư phát triển toàn xã hội Thành phố Đồng Hới giai đoạn 2012 - 2016 ............................................................................. 51 Bảng 2.5. Vốn đầu tư phát triển thời kỳ 2012 - 2016 phân theo ngành.................. 52 Bảng 2.6. Tỷ trọng vốn đầu tư XDCB giai đoạn 2012 -2016................................. 53 Bảng 2.7. Kinh nghiệm công tác của đội ngũ cán bộ Ban Quản lý dự án ĐT&XDthành phố Đồng Hới ............................................................................... 57 Bảng 2.8. Tình hình thực hiện kế hoạch VĐTTNS của TP Đồng Hới ....................59 Bảng 2.9. Tình tình bố trí kế hoạch vốn các năm ................................................... 60 Bảng 2.10. Tình tình điều chỉnh, bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn 2012-2015 ................................................................................................................ 61 Bảng 2.11. Tình hình xử lý tránh nhiệm khi phát hiện sai phạm trong lập và quản lý dự toán .................................................................................................... 64 Bảng 2.12. Tổng hợp kết quả đấu thầu giai đoạn 2012-2016 ................................... 66 Bảng 2.13. Tình hình giải ngân vốn đầu tư XDCB giai đoạn 2012-2016 ................ 70 Bảng 2.14. Cấp phát vốn qua kho bạc nhà nước giai đoạn 2012-2106 .................... 71 Bảng 2.15. Kết quả thẩm tra, phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành giai đoạn 2012-2016 ............................................................................... 72 Bảng 2.17. Tình hình thanh tra, kiểm tra giai đoạn 2012-2016 ................................ 74 Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ Hình 2.1. Bản đồ hành chính Thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình........................ 45 Hình 2.2. Cơ cấu tổ chức Ban Quản lý dự án ĐT&XD thành phố Đồng Hới ............. 56 Hình 2.3. Quy trình lập kế hoạch VĐTTNS hàng năm của Thành phố Đồng Hới ........ 58 Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách nhà nước (gọi tắt là Vốn đầu tư từ ngân sách, viết tắt là: VĐTTNS) là nguồn lực hết sức quan trọng cho sự phát triển kinh tế -xã hội của quốc gia cũng như của từng địa phương. Nguồn vốn này không những góp phần quan trọng tạo lập cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế, mà còn có định hướng đầu tư, góp phần quan trọng vào việc thực hiện những vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường... Do có vai trò quan trọng như vậy nên từ lâu, quản lý VĐTTNS đã được chú trọng đặc biệt, nhiều nội dung quản lý nguồn vốn này đã được hình thành; từ việc ban hành pháp luật, xây dựng và thực hiện cơ chế, chính sách quản lý đến việc xây dựng quy trình, thủ tục cấp phát và quản lý vốn. Quản lý VĐTTNS là một hoạt động quản lý kinh tế đặc thù, phức tạp và luôn luôn biến động, nhất là trong điều kiện môi trường pháp lý, các cơ chế chính sách quản lý kinh tế còn chưa hoàn chỉnh, thiếu đồng bộ và luôn thay đổi như ở nước ta hiện nay. Đối với thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình trong những năm qua VĐTTNS đã có những đóng góp quan trọng đến sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, góp phần tăng cường tiềm lực kinh tế, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất của người dân. Tuy nhiên, bên cạnh nhưng kết quả đạt được, việc quản lý nguồn VĐTTNS vẫn còn tồn tại một số vấn đề hạn chế như: Suất đầu tư các công trình còn cao, phân bổ nguồn vốn chưa hợp lý, tỷ lệ giải ngân nguồn vốn hàng năm đạt thấp (chỉ giải ngân được khoảng 70-75% tổng nguồn vốn hàng năm, còn lại 30-35% phải chuyển nguồn sang năm sau hoặc chuyển vào kết dư ngân sách) trong khi nhiều công trình khác cần vốn để đầu tư thì không có vốn; tỷ lệ tiết kiệm qua công tác đấu thầu rất thấp, gần như không có (khoảng 0,2-0,4% giá gói thầu); chất lượng công trình đầu tư chưa cao, nhiều công trình không phát huy được hiệu quả dẫn đến lãng phí có tác động lớn đến việc làm giảm hiệu quả vốn đầu tư trong nền kinh tế của thành phố. Hơn thế nữa, chưa có một nghiên cứu chính thức nào nghiên cứu toàn diện về vấn đề quản lý VĐTTNS tại Ban QLDA đầu tư xây dựng thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Đại học Kinh tế Huế Đại học kinh tế Huế 2 Với những vấn đề nêu trên, tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách tại Ban QLDA đầu tư xây dựng thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình”. nhằm